نغمه‌های سوگ محرم و صفر، عمری به درازای ۶ هزار سال دارند
تاریخ انتشار: ۴ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۲۱۸۵۱۸
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، بحث ریشه مناسک عزاداری در ماه‌های محرم و صفر در فرهنگ و هنر ایرانی، همیشه مطرح بوده است. از نوحه‌خوانی، تعزیه و روضه‌خوانی گرفته تا سینه‌زنی و زنجیرزنی، همگی به نوعی برآمده از مراسمی دیرپاتر است که پیش از اسلام هم در ایران رواج داشته است.
اینک، با فرارسیدن اربعین ۱۴۴۳ هجری قمری مصادف با پنجم مهر ۱۴۰۰، سراغ هوشنگ جاوید، پژوهشگر شناخته‌شده موسیقی نواحی و فرهنگ عامه رفته‌ایم و از او درباره نقش موسیقی ایرانی را در شکل‌دهی نوحه‌ها و مرثیه‌های عزاداری محرم و صفر پرسیده‌ایم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
جاوید ریشه‌های موسیقی عزای محرم و صفر را به پنج تا شش هزار سال پیش مربوط می‌داند و می‌گوید اگر به موسیقی سوگ‌مان بنگریم از نظر نغمگی و آهنگ به دورانی بسیار کهن برمی‌گردد و با توجه به کشفیات حوزه باستان‌شناسی ایران می‌توان حدس زد که ریشه پاره‌ای از نغمه‌ها به لحاظ آهنگ و ملودی‌شان ممکن است تا زمان ذکرشده برسد هرچند به لحاظ متنی دچار تغییراتی شده‌اند و با گذر از دوره تاریخی به دوره کنونی رسیده‌اند.
هوشنگ جاوید با بیان این که «به‌طور کلی موسیقی عاشورایی مربوط به ماه محرم و صفر در میان موسیقی نواحی اقوام گوناگون قابل مشاهده است و برخی مختصات آن بسته به روزهای گوناگون این دو ماه، تغییر می‌کند»، می‌گوید: «به عنوان مثال اربعین یا پایان ماه صفر که در برخی مناطق اصطلاحا چهل‌وهشتم می‌نامندش، متونی ویژه خود دارند و هر روز از دهه محرم هم به همین ترتیب. از نظر موسیقی نیز شامل ملودی‌ها و آهنگ‌ها به همین صورت است. به عنوان مثال در گذشته دور، قرون اولیه هجری که اصطلاحا در موسیقی ایران دوران پردگانی است، تمام گوشه‌های نوا که امروز به عنوان دستگاه می‌شناسیمش، با عنوان شدالبکاء به معنای کمربند گریه شناخته می‌شدند. این مطلب در تحقیقاتی که به عنوان مثال استاد مجید کیانی در مورد دستگاه نوا انجام داده‌اند در کتابی که یک مرتبه از سوی انجمن موسیقی ایران منتشر شد، قابل دسترسی است.»
این پژوهشگر شناخته‌شده موسیقی نواحی و آیینی ایران ادامه می‌دهد: «آقای کیانی در بررسی‌شان در مورد دستگاه نوا به این نتیجه رسیدند که نوا و گوشه‌های آن از نظر ملودی هنوز هم در عزاداری‌های ما نقش اول را دارند. پس در محرم و صفر کاربرد گوشه‌های نوا بسیار است. علاوه بر این در موسیقی ایران گوشه‌های خاصی مانند حزن، مویه، حسینی و... نیز هست که مشخصا با موسیقی سوگواری در ارتباطند اما نکته‌ای که نباید فراموش کرد این است که همگی اینا نغمگی‌اند و نه متن. متن بعدها توسط خوانندگان از روی دست شعرهایی که شاعران سروده بودند به این نغمگی‌ها افزوده شد.»
عمر ۶ هزارساله موسیقی سوگجاوید با بیان این که «اگر به موسیقی سوگ‌مان بنگریم از نظر نغمگی و آهنگ به دورانی بسیار کهن برمی‌گردد» می‌افزاید: «با توجه به کشفیات در حوزه باستان‌شناسی ایران می‌توان حدس زد که ریشه پاره‌ای از نغمه‌ها به لحاظ آهنگ و ملودی‌شان ممکن است تا پنج، شش هزار سال پیش هم برسد اما به لحاظ متنی دچار تغییراتی شده و با گذر از دوره تاریخی به دوره کنونی رسیده است.»
او ادامه می‌دهد: «اتفاقی که در دوره فتحعلی‌شاه رخ می‌دهد این‌گونه است که همه آهنگسازان، نوازندگان و موسیقی‌شناسان را گرد هم جمع می‌کنند و با انجام یک ارزیابی کلی چیزهایی را حذف می‌کنند و چیزهایی را نگه می‌دارند؛ آنچه در آن دوره از موسیقی می‌ماند به دوره بعد یعنی دوره ناصرالدین‌شاه و سپس پهلوی اول می‌رسد، در قرن جدید به چیزی به نام هفت‌دستگاه تبدیل می‌شود. البته خیلی‌ها می‌گویند هنر شبیه‌خوانی نگه‌دارنده این‌ها بوده است در حالی که ما روضه‌خوانی، مناقب‌خوانی، مناجات‌خوانی، مولودی‌خوانی و... را هم داریم و این بیست و سه، چهار، پنج شاخه‌ای که در موسیقی مذهبی ما به لحاظ متنی شکل پیدا کرده‌اند، به اضافه ۱۷۰ آیین مختلف موسیقی ویژه سوگواری‌های محرم و صفر باعث شده است که این گوشه‌ها بمانند در حالی که بعضی از آنها حتی وارد موسیقی ردیف- دستگاهی هم نشده‌اند.»
دستگاه نوا و گوشه‌های خاصی مانند حزن، مویه، حسینی و...، مشخصا با موسیقی سوگواری محرم و اربعین ما در ارتباط هستند
جاوید با بیان این که «ما در موسیقی آذربایجان، در موسیقی عاشیقی، گوشه‌هایی نزدیک به ردیف- دستگاه داریم که وارد ردیف- دستگاه نشده‌اند» می‌گوید: «علتش هم کم‌کاری است. کم‌کاری علمی در مورد این مسئله و می‌بینیم که افزوده‌ای صورت نگرفته است و فقط یک دوره استاد صبا می‌آید و روی بعضی از گوشه‌های موسیقی دیلمان و موسیقی گرایلی‌ها کار می‌کند و گوشه‌ها را به موسیقی ردیف- دستگاهی می‌افزاید. درواقع از موسیقی نواحی برمی‌دارد و به موسیقی ردیف- دستگاهی اضافه می‌کند و بعد از آن ما هیچ حرکتی نمی‌بینیم که آمده باشند وچنین کاری کرده باشند. علی‌رغم این که چهل سال بعد از انقلاب اسلامی، فعالیت‌های فراوان شد اما هیچ آهنگسازی، هیچ موزیسینی نیامد یکی از این آهنگ‌ها را به عنوان یک گوشه وارد موسیقی ردیف- دستگاهی کند.»
این پژوهشگر ادامه می‌دهد: «دستگاه‌های فرهنگی ما مثل وزارت ارشاد، میراث فرهنگی و غیره هم به فکر این قضیه نبوده‌اند، چون اصلا موسیقی برای دستگاه فرهنگی ما مهم نیست و بیشتر به عنوان تفنن به آن نگاه می‌شود تا این که بخواهند برنامه‌ای جدی برایش بریزند. دست کم تا همین امروز که چنین بوده است و خدا می‌داند نفر بعدی که بیاید چه خواهد کرد.»
او در پایان می‌گوید: «تنها خوشبختی ما پژوهشگران موسیقی این است که با فعالیت‌هایی که کردیم، حداقل هویت موسیقی مناطق و نواحی را به آن اندازه شناساندیم که وزیری که می‌خواهد روی کار بیاید، یکی از مسائلش بردن نام موسیقی نواحی است و این جای خوشبختی است اما واقعا کم‌کاری فراوان است و حرف‌زدن‌ها ما هم بی‌فایده است چون گوش شنوایی وجود ندارد.»
این مطالب را هم بخوانید: ◾️ پُربازدیدترین مجالس سوگواری کربلا در یوتیوب؛ از یزدی‌ها تا خرمشهری‌ها ◾️ محمد معتمدی «چله‌نشین» را خواند۲۵۲۵۹
کد خبر 1558525منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: اربعین موسیقی موسیقی سنتی عاشورا موسیقی نواحی محرم موسیقی نواحی موسیقی ایران موسیقی ردیف موسیقی سوگ محرم و صفر گوشه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۲۱۸۵۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نوسازی ۷ برابری اتوبوس های پایتخت نسبت به دوره قبل مدیریت شهری
تین نیوز
مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران گفت: ما در دوره فعلی ۷ برابر دوره پنجم مدیریت شهری نوسازی داشتیم که این نشان از تفکر انقلابی و جهادی است.
به گزارش تین نیوز به نقل از شهر، مهدی علیزاده مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی در جریان بازدید خبرنگاران از منطقه ۵ شرکت واحد اتوبوسرانی (شهید جم) که صبح دوشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ برگزار شد، اظهار کرد: قرارداد ۱۰۰ دستگاه متروباس در دهه ۹۰ با کشور سوییس بسته شد که در حال حاضر ۴ دستگاه موجود است.
علیزاده با بیان اینکه به دلیل خریداری غیرفنی، این اتوبوس ها در شرایط آب و هوایی تهران کاربردی نداشت، خاطرنشان کرد: ۲ دستگاه فعال بود که از روز گذشته تنها یک دستگاه در خط خاوران فعال است. این متروباس با توجه به آب و هوای تهران به درد پایتخت نمی خورد. به دلیل مشکلات فنی و تحریم ها از ۱۰۰ دستگاه به ۴ دستگاه رسیدیم که فعلا یک دستگاه موجود است.
وی با اشاره به اینکه در زمان تحویل مدیریت شهری ۱۸۰۰ دستگاه اتوبوس فعال داشتیم که حدود ۸۰۰ دستگاه شاغل در خطوط بود، تصریح کرد: از ابتدای دوره ششم ۸۲۶ دستگاه نوسازی و خریداری شده و در اختیار مردم قرار گرفته است. ۵۰۰ دستگاه مستقیم با پول شهرداری و ۲۷۱ به صورت مشترک با دولت خریداری شده است. ما ۱۸۰۰ دستگاه را فعال تحویل گرفتیم و در حال حاضر کسانی که مدعی کم کاری شهرداری هستند باید بدانند که از اتوبوس های شرکت های مختلف در پایتخت استفاده می شود.
فعالیت بیش از ۲ هزار دستگاه اتوبوس در تهرانمدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی گفت: سال ۱۴۰۱ حدود ۵۰ دستگاه و سال گذشته به همراهی بخش خصوصی ۴۰۰ دستگاه را بازسازی کردیم. این عدد به ۳۰۵۰ اتوبوس فعال رسید و امروز برای مردم ۲۰۵۰ تا ۲۱۰۰ دستگاه اتوبوس در خطوط خدمت رسانی می کنند. باید ۵ تا ۷ هزار اتوبوس در تهران کار کند. با حمایت و عزم شهردار و شورای شهر تهران سال گذشته ۴۵ درصد بودجه به حمل و نقل تخصیص داده شده که ۷ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان به شرکت ایران خودرو اختصاص داده شد و شامل حدود ۱۰۰۰ اتوبوس است.
وی ادامه داد: تیرماه سال گذشته ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس از محل شرکت های داخلی قرارداد بستیم که بالغ بر ۲۰ هزار میلیارد تومان مبلغ قرارداد ما مدل پرداختی ۲۵ درصد نقد، ۲۵ درصد غیر نقد و ملک و ۵۰ درصد تسهیلات بود. بر اساس قرارداد ۲۵۰۰ دستگاه باید طبق زمان بندی مقرر شده حدود ۱۵۰۰ عدد تحویل می دادند. ما مردم را معطل تولید داخل به واسطه عقب ماندگی ۱۰ ساله نمی کنیم. بنابراین طی انعقاد قراردادی با چین مقرر شد به دلیل قیمت مناسب ۲۵۰۰ اتوبوس برقی تحویل شهرداری تهران شود که این تعداد باعث کاهش سرفاصله ها خواهد شد.
عده ای از کارهای مفید خوشحال نمی شوندعلیزاده با تاکید بر اینکه اگر مشکلات بانک مرکزی و بانک شهر و تخصیص ارز حل شود با پرداخت پیش پرداخت ظرف ۶ ماه شاهد ورود اتوبوس های برقی در تهران خواهیم بود، گفت: از ۲۵۰۰ اتوبوس داخلی نیز تا پایان این ماه پیش پرداخت آن نیز انجام خواهد شد. از سال آینده هر ماه ۵۰ اتوبوس داخلی وارد پایتخت خواهد شد. در سطح کشور و کلانشهر تهران وقتی کار مفیدی برای مردم انجام می شود عده ای خوشحال نمی شوند. حوزه نوسازی در دوره های قبل تقریبا صفر بوده و این فاجعه است. ما در دوره فعلی ۷ برابر نوسازی داشتیم که این نشان از تفکر انقلابی و جهادی است.
مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی با اشاره به اینکه طی دو سال مدیریت شهری فعلی قرارداد ۵ هزار دستگاه اتوبوس بسته شد و این باعث خوشحالی همه نیست، خاطرنشان کرد: در قراردادی که با طرف چینی بستیم، بعد از مشخصات فنی مسائل مالی را در نظر گرفتیم. ما با شرکت چینی وارد مذاکره شدیم که بتواند ۸۰ درصد را تامین مالی کند و بتواند اتوبوس ها را یک جا تولید کرده و تحویل ما بدهد.
علیزاده افزود: اعضای شورا که می گویند قرارداد را ندیده اند، کم لطفی می کنند. قرارداد حاضر است البته نباید به حاشیه کشانده شود و مردم را از ماموریت اصلی منحرف کنند. مهمترین ماموریت ما تامین ۲۵۰۰ اتوبوس است.
وی ادامه داد: دوستانی که اعتراض به عدد مقرر شده اتوبوس های بازسازی شده می کنند در دوران مدیریت خودشان تنها ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس را وارد کردند. این افراد امروز چه استدلالی دارند که ما ظرف ۴ سال نتوانیم این اعداد را مقرر کنیم.
مذاکره با شرکت های داخلی برای ارائه خدمات پس از فروش اتوبوس های برقیعلیزاده با اشاره به تمهیدات اندیشیده شده در راستای ورود اتوبوس های برقی گفت: مهمترین موضوع در اتوبوس برقی باتری آنهاست. اتوبوس برقی در نظر گرفته شده بیشترین پیمایش را برای مردم خواهد داشت؛ چیزی بالغ بر بالای ۲۷۰ کیلومتر. همچنین مانند اتوبوس های تولید داخل خدمات پس از فروش برای این اتوبوس ها در نظر گرفتیم. در حال مذاکره با شرکت های تولید کننده داخلی برای تامین خدمات پس از فروش این اتوبوس ها هستیم و قرار است ظرف ماه جاری برای خدمات پس از فروش به یک تا دو تولید کننده داخلی واگذار کنیم که در آینده دچار مشکل نشویم.
وی خاطرنشان کرد: اتوبوس های جاری در تهران روزهای عادی یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر را جابه جا می کنند. اتوبوس های فعلی را در منطقه غرب تهران نوسازی کردیم تا جایگزین اتوبوس های فرسوده شود. ما تا پایان دوره مدیریت شهری تمام تلاشمان را می کنیم که ۵ هزار اتوبوس را مقرر کنیم. همچنین این ۵ هزار اتوبوس تماما ۱۲ متری است. در حوزه تندرو سرفاصله ها مناسب است مگر اینکه در هوای بارانی. اولویت بعدی ما اتوبوس های تندرو است.
علیزاده با اشاره به حل اختلاف با ایران خودرو گفت: کار را با ایران خودرو پیش می بریم. جلساتی برگزار شده و قول دادند که ظرف ۲ ماه آینده مشکلات را حل کنند.
مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی با اشاره به اقدامات توسعه ای در حوزه اتوبوسرانی با بیان اینکه در غرب تهران در مناطق۲۲،۲۱،۶ و ۵ کمبود اتوبوس داشتیم و ۲۵۶ دستگاه اتوبوس نو در این مناطق به کارگیری شدند گفت: از آنجایی که بخش خصوصی نمیتوانسته به دلیل نبود صرفه اقتصادی مایل به فعالیت نبود و خود اتوبوسرانی در این منطقه فعال شد.
علیزاده ادامه داد: بنا داریم پس از ان توسعه اتوبوس ها را در شرق و جنوب داشته باشیم که در شرق تهران خطوط غیرفعال و متوقف شده داریم که در حال برنامه ریزی تا فعال کنیم.
وی در مورد سرانجام ۵۰ دستگاه اتوبوس های برقی در خط بهارستان _ جمهوری گفت: با یک شرکت خصوصی قرار داد بستیم اما به تعهدات خود عمل نکرده و اگر تا پایان این ماه به تعهدات خود عمل نکند،قرارداد فسخ می شود.
آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است